Korte samenvatting
Een wijkagent die op handen gedragen wordt door jongeren uit de buurt, ook door criminele jongeren. Bijzonder, maar in Amsterdam-West gebeurde het. Toch werd de agent na kritiek van collega-agenten weggestuurd. Hij zou te amicaal met de jongeren zijn. Een officiële reden voor de verplaatsing heeft wijkagent Steven de Groot nooit ontvangen van zijn leidinggevenden. Een voormalige lachgashandelaar uit de buurt nam het op voor ‘zijn’ wijkagent en startte een handtekeningenactie om de wijkagent te behouden voor de wijk. Hierdoor kreeg deze buurtbewoner het zelf met de politie aan de stok. Agenten kwamen thuis bij hem langs en dreigden om hem te arresteren vanwege opruiing. Toen hij dit dreigement deze zomer publiekelijk wilde maken, werd hij een maand vastgezet vanwege een openstaande veroordeling. De wijkagent is nog steeds niet terug in zijn wijk.
Wijkagent Steven in goed contact met jongeren
Heb jij goed contact met de jeugd? Kom werken bij de politie! Een slogan die voor wijkagent Steven de Groot op het lijf geschreven is. Toen hij in 2018 in Amsterdam-West aan de slag ging, schreef hij een plan van aanpak voor de omgang met ‘moeilijke jeugd’. In dit plan, waarmee de Amsterdamse politie nog steeds werkt, beschreef De Groot strategieën om laagdrempelig contact met jongeren te leggen. Als wijkagent bracht hij dit plan van aanpak in de praktijk.
Kort daarna, in de herfst van 2019, werd wijkagent Steven gevraagd om mee te werken aan Ajouad en de Top 600, een tweedelige documentaire over Amsterdamse veelplegers. Detail om te onthouden: zijn leidinggevende vroeg De Groot om hieraan deel te nemen, om te laten zien hoe goed de politie in verbinding staat met jongeren.
Documentaire leidt tot ophef
Voordat de documentaire werd uitgezonden, bekeek de politie eerst de beelden. Daarbij waren de communicatieafdeling en de teamchef van De Groot aanwezig. Zij gaven hun goedkeuring voor uitzending van de beelden. Op deze beelden was te zien hoe wijkagent Steven de taal van de straat spreekt. Hij maakt makkelijk contact en geeft Top 600 jongeren een lift in zijn politiebus. Té veel in verbinding, oordeelden collega’s van De Groot nadat zij de documentaire op televisie zagen. Zij stelden zijn manier van werken intern ter discussie. De Groot zou volgens hen te amicaal zijn met Top-600 jongeren.
Een jaar nadat de documentaire op televisie te zien was, en na veel intern conflict, werd wijkagent Steven naar huis gestuurd. Hij kreeg van zijn leidinggevende een spreekverbod en werd daarna verplaatst naar een ander bureau. Gerard Suijker, de voormalige raadsman van wijkagent De Groot, legt een dikke multomap op tafel en haalt alle documenten er uit. Daar zit ook het plan bij dat Steven maakte in 2018. Suijker werkte zelf 35 jaar voor de Rotterdamse politie en was 25 jaar actief bij politievakbond ANPV. Suijker ondersteunt Steven de Groot nog steeds, ondanks dat hij al met pensioen is. Volgens Suijker is het belangrijkste verwijt van de leidinggevenden dat Steven te weinig “zelfreflectie” zou tonen.
Suijker laat meerdere documenten zien waaruit blijkt dat het gebrek aan zelfreflectie nooit onderbouwd is door de politie. De voormalig raadsman: “Steven heeft nooit concrete voorbeelden ontvangen waaruit een gebrek aan reflectie concreet zou blijken.” Hij zegt verder dat de politie zelf aan Steven vroeg om deel te nemen aan de documentaire, vervolgens de beelden goedkeurde, maar dat zij het niet voor De Groot opnamen toen er kritiek kwam op zijn werkwijze. Suijker: “Als gevolg hiervan werkt Steven nu in de noodhulp. Daardoor komt hij overal in Amsterdam. Hij ontmoet regelmatig mensen die de petitie ondertekend hebben, maar mag vanwege het spreekverbod er niets over zeggen. Dat is een afschuwelijke inbreuk op zijn grondrecht, op zijn vrijheid van meningsuiting.”
Bedreigd met arrestatie na handtekeningenactie
Een bewoner uit de buurt, Deniz Üresin, nam het vervolgens op voor ‘zijn’ wijkagent. Deniz, voorheen bekend als de lachgaskoning, besloot in 2020 om te stoppen met de verkoop van lachgas. Volgens Deniz heeft wijkagent Steven hem bij deze stap enorm geholpen: “Ik werd vaak gearresteerd vanwege de verkoop van lachgas. Als ik daarna naar Amsterdam-West terugging, kwam ik vaak Steven tegen. Hij heeft me overtuigd dat ik er mee moest stoppen en bood mij hulp aan voor het opzetten van een anti-lachgas campagne.” Deniz gaf daarna voorlichting op middelbare scholen over het gebruik van lachgas en de gevolgen ervan. Daarbij werkte hij samen met de politie, onder andere de politie Haarlemmermeer en de politie Zaandam, waar hij voorlichting gaf aan jongeren over de gevaren van het gebruik van lachgas.
Deniz organiseerde een handtekeningenactie om Steven terug te krijgen. Meer dan 3000 bewoners, met name jongeren, ondertekenden de petitie. Deniz was ook van plan om een demonstratie voor het politiebureau te organiseren. Toen hij dat bekend maakte op Instagram, kwam de politie bij hem aan de deur. Op een opname die de ex-lachgaskoning hiervan maakte is te horen dat de agenten zeggen dat deze demonstratie “richting opruiing gaat” – een strafbaar feit. De agenten en Deniz spreken een uur lang, waarbij de agenten opmerken dat hun baas zou vinden dat zij al te veel gezegd hebben tegen Deniz. Hun baas, zo blijkt in het gesprek, is de leidinggevende van het bureau van Steven: de teamchef.
Op dezelfde dag dat de politie aan de deur kwam, werd ook zijn Instagram account geblokkeerd. Deniz: “Ik heb Instagram om een reden gevraagd, maar deze heb ik nooit gekregen. Ik zou graag willen weten of de politie hier een aandeel in had.”
Publicatie artikel uitgesteld door arrestatie
Eind juni 2021 besluit Controle Alt Delete om een artikel te schrijven over deze zaak. Enkele dagen later zou Deniz alle handtekeningen gaan aanbieden bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Deniz: “Ik kan op mijn Instagrampagina zien wie mijn feed bekijkt. Ik zag dat de Instagramaccounts van Grapperhaus en het Openbaar Ministerie meelazen met mijn aankondiging om de petitie te overhandigen.”
Op 1 juli, kort voor een gezamenlijke afspraak waarbij het artikel besproken zou worden, ontvangt Deniz een telefoontje van de politie uit Amsterdam-West. Zij melden hem dat hij al sinds maart gezocht wordt omdat hij nog een celstraf moet uitzitten vanwege rijden zonder rijbewijs. Hij meldt zich bij de politie en wordt direct voor vier weken vastgezet. Controle Alt Delete besluit om de publicatie uit te stellen.
Nadat Deniz vrijkomt laat hij foto’s zien van ontmoetingen met politieagenten in de periode van maart tot aan zijn aanhouding in juli 2021. Op 16 maart zijn er agenten bij hem thuis op bezoek voor een overleg. Op 6 april voert hij een gesprek met politieagenten in een lokale bistro. Op 24 april helpt hij de politie Zaanstreek om geld in te zamelen voor mensen die leiden onder de gevolgen van de coronacrisis. Op 3 mei kreeg hij van de politie Zaanstreek een bos bloemen als bedankje. Op 27 mei was Deniz bij het hoofdbureau van de politie Amsterdam om de petitie te overhandigen. Deniz wil maar zeggen: als hij sinds maart gezocht wordt, waren er voldoende mogelijkheden om hem te vinden.
Reactie Amnesty en Controle Alt Delete
Gerbrig Klos van Amnesty Nederland is bezorgd over de gang van zaken: “Deniz heeft een recht op vrije meningsuiting en het recht om te protesteren. De agenten dreigden met aanhouding omdat de demonstratie hen onwelgevallig was, terwijl duidelijk is dat de petitie een vreedzame uiting was. Daarmee maken ze inbreuk op de mensenrechten van Deniz.” Dionne Abdoelhafiezkhan van Controle Alt Delete wijst er bovendien op dat de leidinggevende van Steven de Groot mogelijk een belangrijke rol speelde: “De agenten die dreigden met aanhouding vanwege opruiing vertelden Deniz dat ze namens de teamchef bij hem aan de deur kwamen. Dat suggereert een onrechtmatige opdracht.”
Controle Alt Delete is ook kritisch over de manier waarop de politie omging met wijkagent Steven. Volgens het Besluit algemene rechtspositie politie (BARP) mag de politieleiding agenten naar huis sturen als zij hun werk niet goed uitvoeren. Een strafrechtelijk of disciplinair onderzoek is daarvoor geen voorwaarde. Agenten die naar huis gestuurd worden moeten daarvoor wel een reden ontvangen. Dionne Abdoelhafiezkhan van Controle Alt Delete: “Steven de Groot kreeg onvoldoende uitleg. De ophef over zijn werkwijze ontstond na zijn deelname aan de documentaire. Hij deed hieraan mee op verzoek van zijn teamchef. De beelden in de documentaire waren door zijn leidinggevenden goedgekeurd. Het getuigt van weinig collegialiteit dat de politieleiding de kant van een aantal klagende collega’s koos in plaats van een steunbetuiging aan de wijkagent die goed in verbinding staat met jongeren in de buurt.”
Reactie politie
Een woordvoerder van de politie Amsterdam laat weten dat zij de manier waarop wijkagent Steven de jeugd “aanpakt” altijd zeer waardeerden. De perswoordvoerder: “Het zijn andere aspecten, conflicten, in het werk geweest waarom hij met buitengewoon verlof is gestuurd. Dit kent een langere voorgeschiedenis waar we (vanwege privacy) niet inhoudelijk op in kunnen gaan.” Op de situatie van Deniz gaat de politie niet in, ook vanwege “privacy redenen.”
Huidige stand van zaken
Wijkagent Steven heeft bezwaar ingediend tegen het besluit om hem te verplaatsen. De bezwaaradviescommissie heeft deze bezwaren eind augustus ongegrond verklaard. De Groot is nog steeds werkzaam op een ander bureau.